اما طرح‌های در دست اجرای ایران در این میدان گازی مشترک با تاخیر مواجه است. این تاخیر جدای از اینکه باعث تاخیر در تأمین سرمایه کشور می‌شود، زمینه برداشت بیشتر قطر را فراهم می‌سازد چون هیچ سازوکار فنی یا حقوقی برای تضمین حفظ و ماندگاری سهم ایران در این بزرگ‌ترین میدان گازی دنیا وجود ندارد.
اخیرا اعلام شد که قرارگاه خاتم‌الانبیاء از 2 فاز پارس‌جنوبی خارج شده است.
ابوالقاسم نوبختی، مدیر فازهای 15 و 16 پارس‌جنوبی که نماینده کارفرما یا شرکت نفت و گاز پارس در اجرای این طرح است، با اعلام ترکیب جدید کنسرسیوم این 2 فاز، تأکید کرد این تغییر و تحول اجرای طرح را با هیچ مشکلی مواجه نمی‌کند. وی اما دلیل روشنی از علت خروج قرارگاه اعلام نکرد.
بی اطلاعی شرکت نفت
با وجود این اما احمد قلعه‌بانی، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران چند روز پس از انتشار خبر از تغییرات صورت گرفته اعلام بی‌اطلاعی کرد.
شرکت ملی نفت و مدیرعامل آن از نظر ساختاری بر شرکت نفت و گاز پارس نظارت دارد و طرح‌هایی که شرکت یاد‌شده در منطقه پارس‌جنوبی اجرا می‌کند تحت نظارت عالیه این شرکت انجام می‌شود. آیا بی‌اطلاعی احمد قلعه بانی در مورد خروج قرارگاه نشانه وجود نوعی اختلاف‌نظر در میان مدیران شرکت‌نفت است؟
معاون وزیر نفت هنگامی که از بی‌اطلاعی سخن می‌گفت بر این نکته نیز تأکید کرد که توسعه 35ماهه پارس‌جنوبی در گرو پایبندی پیمانکاران به تعهدات خود است.
مدیرعامل شرکت ملی نفت در گفت‌وگو با مهر البته این نکته را نیز اضافه کرد که این احتمال وجود دارد که قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء این پروژه را به شرکت‌های دیگر واگذار کرده باشد.
آیا قرارگاه قصد خروج داشت؟
گزارش‌هایی که پیش از این منتشر می‌شد نشانی از تمایل قرارگاه از خروج از طرح نداشت و حتی تمایل به ادامه کار روشن بود. حتی در فروردین ماه گذشته اعلام شد که پیشرفت فازهای 15 و 16 پارس‌جنوبی 48درصد است.
علاوه بر این سردار رستم قاسمی، فرمانده قرارگاه خاتم الانبیاء نیز پیش‌تر در گفت‌وگو با مهر درباره آخرین وضعیت اجرای طرح توسعه فازهای 15 و 16 میدان مشترک پارس‌جنوبی با بیان اینکه هم‌اکنون پیشرفت فعلی اجرای این دو فاز در بخش‌های دریایی و خشکی حدود 43درصد است، گفت: یکی از مهم‌ترین مشکلات پیش‌روی اجرای فازهای 15 و 16 پارس‌جنوبی عدم‌تأمین به موقع منابع مالی این طرح توسط شرکت ملی نفت ایران است. وی با تأکید بر اینکه امیدواریم هرچه سریع‌تر مشکلات مالی این طرح مرتفع شود، تصریح کرد: با توجه به اینکه کارفرما (شرکت نفت و گاز پارس) تاکنون نتوانسته مطابق پیشرفت اجرای طرح، منابع مالی را به پروژه تزریق کند، از این‌رو قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء تاکنون حدود 500میلیون دلار از منابع داخلی خود در این طرح ملی هزینه کرده است.
فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیاء همچنین شرکت ملی نفت ایران را مسئول تاخیرهای رخ‌داده اعلام کرد و گفت: اگر مطابق قرارداد و پیشرفت فیزیکی منابع مالی مورد نیاز فازهای 15 و 16 پارس‌جنوبی تأمین می‌شد پیشرفت فیزیکی این طرح به‌مراتب بیشتر از 43درصد فعلی بود. وی درباره تاخیرهای ایجاد شده در فازهای 15 و 16 پارس‌جنوبی گفت: کارشناسان باید یک قضاوت فنی و واقعی از عملکرد قرارگاه خاتم‌الانبیاء داشته باشند زیرا اگر تزریق منابع مالی به خوبی انجام می‌شد قطعا پیشرفت فیزیکی این طرح بیش از این بود.
برداشت از حساب ذخیره ارزی انجام شد یا خیر؟
فرمانده قرارگاه حتی با وجود مشکلات مالی موجود تأکید کرده بود طرح توسعه فازهای 15 و 16 پارس‌جنوبی در دولت دهم در مدار بهره‌برداری قرار خواهد گرفت. وی همچنین افزوده بود که «برای تأمین بخشی از مشکلات مالی این 2فاز پارس‌جنوبی، قصد برداشت یک میلیارد دلار از حساب ذخیره ارزی را داریم». او ادامه داده بود که برداشت یک میلیارد دلار از حساب ذخیره ارزی در شورای اقتصاد به تصویب رسیده است و هم‌اکنون مراحل اداری این موضوع در بانک مرکزی در حال انجام است. فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیاء حتی گفت: اگر شرکت ملی نفت منابع مالی لازم را به پروژه تزریق کند تاخیرهای ایجاد شده قابل‌جبران است.
در واقع معضل اصلی در اجرای طرح یاد شده ناشی از تأمین‌نشدن منابع مالی بوده است. چرا که سردار قاسمی اعلام آمادگی کرده بود که قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء برای مشارکت در فازهای جدید میدان پارس‌جنوبی آماده است.
براساس قانون بودجه سال 88 مقرر شده که بانک‌های داخلی با هدف تأمین منابع مالی لازم برای توسعه فازهای 15 تا 18پارس‌جنوبی، یک میلیارد یورو اوراق مشارکت ارزی را در 4مرحله 250میلیون یورویی منتشر و عرضه کنند.
مشخص نیست که یک میلیارد یورو اوراق مشارکت ارزی که برای توسعه فازهای 15 تا 18 منتشر شده و به فروش رفته، آیا به فازهای 15 و 16اختصاص نیافته و این باعث خروج قرارگاه از طرح شده است یا عامل دیگری بوده که این تحول را موجب شده است؟
به گفته رستم قاسمی 500میلیون یورو اوراق مشارکت در 2مرحله به فروش رفته و منابع حاصل از آن به حساب شرکت نفت و گاز پارس واریز شده است؛ بر این اساس بخشی از این نیم میلیارد دلار براساس انتظار قرارگاه باید به طرح توسعه فازهای 15 و 16 پارس‌جنوبی اختصاص می‌یافت.
هنوز هیچ مقامی در این باره موضع شفافی نگرفته و مشخص نیست سرنوشت این طرح که عملیات اجرایی آن از دی 1385 آغاز شده و برآورد مالی 2میلیارد و 79میلیون دلار داشته و قرار بوده در فروردین1391 به بهره‌برداری برسد چه خواهد شد؟
در حال حاضر اجرای طرح توسعه مراحل 15و16پارس‌جنوبی بیش از 44ماه ادامه داشته و مراحل اجرایی آن از 50درصد هم نگذشته است.
به گفته مقامات مسئول اگر مراحل اجرایی به‌خوبی پیش برود این دو فاز حدود 5سال یعنی حدود 60ماه دیگر پایان می‌یابد. این درحالی است که براساس اهداف تعیین شده شرکت ملی نفت، طرح‌های جدید این میدان گازی مشترک باید 35ماهه خاتمه یابد.
هدف از توسعه فازهای 15 و 16 پارس‌جنوبی تولید 50میلیون مترمکعب گاز طبیعی تصفیه شده در روز برای تزریق در شبکه سراسری کشور، تولید سالانه یک میلیون و 50هزار تن گاز مایع (LPG)، تولید سالانه یک میلیون تن اتان برای خوراک و مصرف واحدهای پتروشیمی، استحصال روزانه 75هزار بشکه میعانات گازی و تولید روزانه 400تن گوگرد است. این تولیدات در صورت راه‌اندازی مراحل مختلف پارس‌جنوبی ارزش بالایی دارد و به همین دلیل خسارت ناشی از تاخیر در بهره‌برداری از هر مرحله از پارس‌جنوبی هر سال معادل یک میلیارد دلار برآورد می‌شود.
